ANKARA’DA YEREL YÖNETİMLER VE KÜLTÜR-SANAT FAALİYETLERİ

Ankara, binlerce yıllık tarihi boyunca Hititlerden Friglere, Galatlardan Roma ve Bizans’a, oradan Osmanlı’ya kadar birçok uygarlığın merkezi olmuş kadim bir kenttir. Ancak kültür ve sanatın yerel yönetimler eliyle kurumsallaşması, Türkiye Cumhuriyeti’nin başkenti ilan edilmesiyle başlamıştır.

1923 yılında Ankara başkent olduktan sonra, kentin kültürel kimliği ağırlıklı olarak merkezi devlet kurumları eliyle şekillenmiştir. Halkevleri ve Halk Odaları, Cumhuriyet’in ilk yıllarında halkı sanatla buluşturmak için önemli yapılar olarak faaliyet göstermiştir (Baykan, 1999). Bu dönemde belediyelerin kültüre katkısı ise daha çok mekân sağlama ve altyapı hizmetleri ile sınırlı kalmıştır.

Cumhuriyet’in ilk resmi müzik eğitimi kurumlarından biri de Mamak Musiki Muallim Mektebi olmuştur. 1924’te kurulan okul, Türkiye’de müzik öğretmeni yetiştirmek amacıyla açılmış ve Ankara’nın kültür-sanat yaşamında önemli bir dönüm noktası olmuştur. Okul, 1929 yılında mimar Ernst Egli tarafından tasarlanan yeni binasına taşınmış ve ilerleyen yıllarda Ankara Devlet Konservatuvarı’na dönüşmüştür. Bugün bu tarihi yapı Mamak Belediyesi tarafından restore edilmekte ve kültür merkezi olarak kullanılmaya hazırlanmaktadır (Koç Üniversitesi Dijital Koleksiyonları, 2024).

1950’lerden itibaren Ankara’daki yerel yönetimler park konserleri, halk oyunları gösterileri ve yerel festivaller gibi etkinliklerle kültür alanında daha aktif olmaya başlamıştır. Ancak bu girişimler genellikle merkezi yönetimin desteğiyle gerçekleştirilmiştir. 1980’lerden sonra ise ilçe belediyeleri kendi kültür merkezlerini açmaya ve sanat kursları düzenlemeye yönelmiştir. Örneğin, Çankaya Belediyesi’nin Çağdaş Sanatlar Merkezi ve Yenimahalle Belediyesi’nin Nazım Hikmet Kültür Merkezi bu dönemin önemli örneklerindendir (Şahin, 2007).

Günümüzde Ankara Büyükşehir Belediyesi ve ilçe belediyeleri tiyatro, resim atölyeleri, yaz konserleri ve sergiler gibi pek çok kültür-sanat etkinliği düzenlemektedir. Kent, Uluslararası Ankara Müzik Festivali ve Ankara Tiyatro Festivali gibi ulusal ve uluslararası etkinliklere ev sahipliği yapmaktadır. Ancak bu faaliyetler genellikle kent merkezinde yoğunlaşmakta, kırsal ve dezavantajlı mahallelere erişim sınırlı kalmaktadır (T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2020).

Ankara’nın kültür-sanat faaliyetleri, kapsayıcı ve mahallelere yayılan projelerle sürdürülebilir olacaktır. Mobil sanat projeleri, mahalle sahneleri ve dijital kültür yolları gibi yenilikçi uygulamalar başkenti gerçek bir sanat şehri kimliğine kavuşturabilir. Başkent olmak sadece siyasi bir sorumluluk değil, aynı zamanda kültürel bir görevdir.

Türkiye Cumhuriyetin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, kültür ve sanata verdiği önemi her fırsatta vurgulamıştır. Atatürk’e göre, "Sanatsız kalan bir milletin hayat damarlarından biri kopmuş demektir." Bu söz, kültür ve sanatın bir toplum için yalnızca estetik bir unsur değil, aynı zamanda yaşamın vazgeçilmez bir parçası olduğunu göstermektedir. Atatürk, aynı zamanda "Bir millet sanattan ve sanatkârdan mahrumsa tam bir hayata sahip olamaz." diyerek, sanatın bir milletin gelişmişliğinin ve çağdaşlaşmasının temel göstergelerinden biri olduğunu ifade etmiştir. Nitekim Atatürk’e göre "Güzel sanatlarda başarı, bütün inkılapların başarılı olduğunun en kesin delili sayılır.

Kaynaklar:

- Nutuk

- Baykan, Ahmet. (1999). Türkiye’de Yerel Yönetimler ve Kültür Politikaları. Ankara Üniversitesi Yayınları.

- Şahin, Kemal. (2007). Cumhuriyet Dönemi Ankara Kent Kültürünün Gelişimi. Gazi Üniversitesi Yayınları.

- T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2020). Yerel Yönetimlerde Kültür Politikaları Raporu. Erişim: www.ktb.gov.tr

- Koç Üniversitesi Dijital Koleksiyonları. (2024). Musiki Muallim Mektebi Fotoğraf ve Belgeleri. Erişim: https://libdigitalcollections.ku.edu.tr/digital/collection/AEFA/id/654/

Araştırmacı Yazar: Rahim ÖZ